Tulai Hrileng Covid-19 - THLIRZAUNA

Tulai thilumzie ei hriet lei le, hieng thilhai le Bible hrillawknahai inkawpchawi taka hmetde ei tum hran nawh. A sut pei chun sut sien la, daksuok raw seh; chu chuh mimal thuneina a nih. Corona Virus leiin, Ei khawtlangnun le inmil lo tak sawrkarin thusuok a hei siem a, inpan bum inhawi ti tak hlakhai khah,  hrileng lakah mi tam lem himna dinga pawimaw intawmip hih, zawm dingin hang inbuotsai sau sau inla. Thuawina chu malsawmna ei ti vawi tam tah. Thlang ding ei nei – Ina intawm, Damdawi ina zal, a tawp thina. Hi hih, khawtlang (society) anga ei thrangtlang a pawimawn a nih.

Janata Curfew anthawk hmun tam takah lockdown sawrkarin a hei puong a. Nunphung pangngai a sukkhailak hle a. Inzin tangkhang, tlungna ding hrie lo le, suong-insam khawm ei um nuk  tah. Israel-hai anga, nitin fakkhawp rut pawlhai ta ding chun, meichawk ena insukkhawp a harsa hle awm.  Threnkhat, inkhawm taima tak tak ni awm fahrana Biek-In khar chungchanga mani lulul ngaidan lo pirvir pawl ei um bawk a. Chin tin, trawng tin chengna hi khawvel hih, Pathien chunghnungzie hmufie dingin, hnuoi thiemthil tlawmna bak hang hmasuon ding ei nei nawh.  Pathien um I ring am I ring naw, chu chuh buoina a tling nawh. Khawvelin a theina pop o a hmang zo hnung hin, tu thrangpuina am ko tang ei ta?

Khawvel hin hri mak pui pui tam tak a lo hmsuon tah a. Chuonghai laia hriet langsar deuhai chuh – Marbung Virus, Ebola Virus, Rabies, HIV (AIDS), Smallpox, Dengue, Rota-Virus, Severe acute respiratory syndrome (SARS), Middle East respiratory syndrome (MERS), le a dang tam tak a um.

Hieng natna hrihai hih a damdawi a um naw chun thipui tham natna vawng a nih. Amiruokchu, natna hri trium tak khawm a damdawi hmusuok a ni tah chun, reng a rama damsuok ngaina um naw sien khawm, enkawl dam thei a ni tah leiin a law ngaina a um deu.

Tulaia hripui khawvel sukhningtu Corona Virus (Covid-19) ruok hi chu, fumfe taka a enkawl dan hriet a la ni naw leiin, mipui mimir a sukthlabar a. Ram changkang tak takhai khawmin a enkawlna tieng chu rawl bang baw an thaw a ni ringawt el!

Ei hriet seng tah angin Corona Virus hi China ram Hubei province, Wuhan khawpui anthawk December ni 1, 2019 khan a hung truongsuok. China ramin theitawp suoa tukdawl tumin a bei map map hun January-February 2020 lai khan, khawvel ram dang chun a triumzie kha ei la hriet phak naw a. India ram khawm America President Donald Trump mikhuol dingin a buoi hle ringawt a ni khah! Tu ruok hin chuh, America khawm hi hripuiin a man det hle tah a. India ram khawm a trai dar mek zing.

Corona Virus chungchangah thu belchieng dawllo tam tak thedarin a um zing a. Thuthang nazawng lo thedar ve kher hi tu hria ding chun a pawimaw hran nawh. Ei pawimaw tak ruok chu, hi thina sumpui zing mup laka inthawka ei himna ding hi ngaituo a ngai a.  Mani Pathien biek seng ko a, sawrkar le thuneituhaiin um dan dinga thra an hril lo zawm el hi a awlsam tak niin an lang.

Rambung 190 zet a kangkai tah a. India ram neka changkang, bawngzun buoipui ve lo, inenkawlna thra nei lem haiin ha hipin an hril mek a. China, Italy, United States, Spain le Germany hai, ei India ram neka insanghai hin arkhawthim dai an thaw ta zing.

Ei hriet angin China chun hi hripui hih a letkhup thei trep tah a. Tuolsunga kaithar lem chu an um ta ang a nih. Rambung dang 189 hai hin iengtin takin am hneban an tih aw…. Ti chu ngaituo um tak a nih. Ei chengna ram hi teh?

Corona Virus an dar anthawk ni 40 sungin India ramin mi 50 hri kai a nei a. Mi 100 tlingna dingin ni 5 chau hun a lak a. Ni tin a let tawpin a kai an pung ta pei a. March 24 chen hin India Today in a tarlang danin mi 527 in an kai a, mi 10 an thi tah. States 32 laiin lockdown an puong ta bawk. Ei hma hun ding hih vawisuna ei khawsak danin sei tak hril a tih.

Northeast bika ding chun, Ni 24 chawhma khan nuhmei pakhat a kai thu ei hriet a. Pakhat a kai ta chun ringhla ding tam tak an um ta nghal a. Fimkhurin taluo a nei nawh, ti kha hei ngaipawimaw seng ei tiu.

Abik takin, Hmarnauhai chengna hi chuong taka hmun changkang a ni tawl naw a. A tam lem chu hospital um nawna hmuna um ei tih. Tlangrama um ei tam a. Tlangram a tlung hunah hlak chu khawpui mi enkawl senglo damnaw lo um ta mei an ta. A hnam ang zawng khawma pul hri ni thei ding a ni leiin, khuo tina thuneituhai khawmin mani tawkah hma ei lak seng tha ngawt a tih.

INVENG A PAWIMAW:

Ei hriet rawp tah, Sukdam nekin inveng a thra lem ti hi ei kohran thupuihai neka tu hria ei mamaw lem niin an lang. Khawsungah a kai ei lo um pal huna khawm, ei inbawisawm dan ding chen hih lo inhmalawk inla. Covid-19 leia damnaw le thina tuok chu, pi-pu nun tlawmngaina le inenkawl a remchang naw ding a ni leiin, dan tenau ei lo nei chu a thra awm. Asanchu, tlangram kilkhawrhai hih sawrkar danin a mi khit hne vawng ring a um nawh.  A iengpo khawm chu ni sien, a sie tak tlung lo dingin mitin lo fimkhur ei tiu a. Inveng thei dan tlangpui World Health Organization le Ministry of Health and Family Welfare, Govt. of India thusuok hi lo ngaipawimaw sau sau ei tiu:

1. Fai taka kut sawp ngun ding. Sabawn annawleh, kut sukfaina ding renga an siem hai hmangin.
2. Bau, hnar le mit hai kut sawp loa tawk lo ding.
3. Inkhul, insim le inham hunah, hnar le bau hup ding. Hi hin midang va kaisawng ding a veng thei.

4. Midang le pang intawk amanih, kut inchel amanih, inhnai taluoa um lo a thra.

5. Vantlang puipungna, umbum, inkantuo le lenglam hai thaw lo ding.

(Hi a chunga ei suklanghai hih, mithiemhai thurawn a nih. Mani seng ei invenghim thei chun, khawtlang, hnam le ram humhim thei ei tih.)

Chun, hmur tuomna (Mask) inkhaw sak sakin ei inbuk a. A tawpah, dawra kuva ei beng nawk zuou a; hieng khawm hih inrimna thlawn el a nih. Inveng dingin bul ei tran si chun, inthlada kha a thieng nawh.

Coronavirus Inringhlel Hun:

1.     Inkhul
2.     Pangsa/Sikser
3.     Chau Ngawi Ngawi
4.     Inthuok harsa

Hieng ei tarlanghai hih, a tira an langsuok dan tlangpui a nih. Mimal hriselna ngirhmun i-zirin virus hin sietna an tlun pei a, thina chen a tlung thei.  A thipui nekin a dam an tam lem a, kum upa tieng le, natna dang leia hriselna tlahnuoi sa hai chun an thawhla bik deu niin an lang. Amirukchu, chu chuh inhnemna a tling chuong nawh.

India Ram Ngirhmun:

India ramah mipui 1.3 Billion vel ei um a. Coronavirus hi a zuol pei chun, inenkawl thei dingin ei khawsa chie am? Ti hih thil ngaituo um tak a nih.

Theprint.in in a tarlang danin, India ramah doctors mi Maktaduoi 1 (1,154,686) an um a. Nurse hi maktaduoi 2 le sing 8 an um.  Kum 2017 data dungzuiin min 1000 peiin hospital khum 0.5 (pakhat tlinglo) ei intrawm ding tina a nih. Intensive Care Unit (ICUs) hi sing 7 ram pumpuiah a um a. Coronavirus leia damnaw mi 10 peiah mi 1 in ICU a mamaw ding ni sien, ei ngirhmun a derthawng hle.  

Assam, Manipur le Nagaland hai hin mi 1000 peiah hospital khum intrawm ding pakhat an nei tling naw a. Mizoram, Tripura, Meghalaya le Arunachal Pradesh hai chun mi 1000 intrawm ding khum 1 an nei thei.

Ei khawsakna, fak le dawn zawngna, ni tin suongfawm zawng ta ding chun, a hri neka beidawngna ding khawm tam tak um a tih. Sungkuo thenkhatin bufai bag 10 intung ren rawnin inah an intawm khip map thei a; Kg 10 tak ngiel khawm sekkhawl thei lo sungkuo ei va tam awm de aw…. Khuo threnkhat lem chu Mizoram-a tlanlut nuom pawl an um der tah.

Hieng ang hun harsaah hin, mani chau en lovin, midang, pansak panthlanghai sutthlek khawm hei ngaisak tlang ei tiu.

Post a Comment

Please Select Embedded Mode To Show The Comment System.*

Previous Post Next Post